Tháng cao điểm Dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con 01-30/6/2025

HƯỚNG TỚI LOẠI TRỪ LÂY TRUYỀN HIV TỪ MẸ SANG CON VÀO NĂM 2030

HIV là vi-rút gây suy giảm miễn dịch mắc phải ở người, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và tính mạng người bệnh mà hiện tại chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Lây truyền HIV từ mẹ sang con là một trong ba con đường chính làm lây nhiễm HIV/AIDS, với nguy cơ lây từ mẹ sang con là 25-40%. Tuy nhiên, nếu bà mẹ được xét nghiệm chẩn đoán sớm và điều trị hiệu quả thì tỉ lệ lây truyền từ mẹ sang con giảm xuống dưới 2%, thậm chí là trẻ sinh ra không lây nhiễm HIV từ mẹ. Do vậy, dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con là một trong những giải pháp quan trọng góp phần giảm đáng kể tỷ lệ trẻ sinh ra bị lây nhiễm HIV từ mẹ.

Kể từ năm 2009, chiến dịch quốc gia về dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con lần đầu tiên đã được phát động trên toàn quốc nhằm đẩy mạnh cách tiếp cận toàn diện cho chương trình này. Sau đó, Bộ Y tế đã chọn tháng 6 hàng năm là Tháng cao điểm Dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con để đẩy mạnh hơn nữa công tác truyền thông và cung cấp các dịch vụ dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. Đến nay, sau hơn 15 năm triển khai, kết quả cho thấy số trẻ em bị nhiễm HIV do lây truyền từ mẹ đã giảm, nhiều phụ nữ nhiễm HIV cũng được phát hiện sớm, điều trị kịp thời, góp phần làm giảm tỷ lệ lây nhiễm HIV trong cộng đồng.

Tại Tiền Giang, chương trình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con đã được ngành Y tế triển khai rất tích cực, mang lại nhiều hiệu quả cao. Theo báo cáo của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Tiền Giang, trong năm 2024, Tiền Giang đã tiến hành xét nghiệm HIV cho 16.391 phụ nữ mang thai, trong đó có 8 người dương tính HIV. Số phụ nữ mang thai nhiễm HIV được điều trị ARV là 14 người, số trẻ sinh ra từ mẹ bị nhiễm HIV được làm xét nghiệm là 23 trẻ, trong đó có 1 trẻ dương tính với vi-rút HIV. Riêng quý 1 năm 2025, Tiền Giang đã tiến hành xét nghiệm HIV cho 3.151 phụ nữ mang thai, trong đó có 1 người dương tính HIV. Số phụ nữ mang thai nhiễm HIV được điều trị ARV là 2 người, số trẻ sinh ra từ mẹ bị nhiễm HIV được làm xét nghiệm là 3 trẻ, tất cả các trẻ này đều âm tính với vi-rút HIV. 

Hưởng ứng Tháng cao điểm Dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con năm 2025 với chủ đề "Hướng tới loại trừ lây truyền HIV từ mẹ sang con vào năm 2030", ngành Y tế Tiền Giang tập trung đẩy mạnh công tác truyền thông, tập trung vào các nội dung như: Lợi ích của xét nghiệm sớm HIV cho phụ nữ mang thai; thời điểm phụ nữ nhiễm HIV có thể mang thai an toàn giảm nguy cơ lây nhiễm HIV cho con; lợi ích của điều trị ARV sớm cho người nhiễm HIV và phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ; lợi ích của việc thực hiện chẩn đoán sớm nhiễm HIV ở trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV; quảng bá các dịch vụ tư vấn xét nghiệm HIV cho phụ nữ mang thai và điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con tại địa phương... bằng các hình thức như: xây dựng chuyên trang, chuyên mục, đăng tải tin, bài viết trên các phương tiện thông tin đại chúng như Đài Phát thanh và Truyền hình, báo in, báo điện tử; tăng cường truyền thông trên hệ thống mạng xã hội và các trang thông tin điện tử; xây dựng các cụm panô, khẩu hiệu, treo băng rôn, áp phích, phát tranh gấp, tờ rơi…

Bên cạnh đó, ngành Y tế còn triển khai nhiều hoạt động khác như: tổ chức mở rộng việc cung cấp các dịch vụ dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con (xét nghiệm HIV dựa vào cộng đồng; điều trị ARV trong ngày, cấp thuốc ARV nhiều tháng); tổ chức các chương trình vận động các tổ chức, cá nhân và gia đình tích cực tham gia các hoạt động dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con trong nhóm phụ nữ ở độ tuổi sinh đẻ; rà soát, chấn chỉnh, giám sát hỗ trợ nhằm nâng cao chất lượng các dịch vụ, đảm bảo tính sẵn có, tính dễ tiếp cận của các dịch vụ dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con; dự trù và cung ứng đầy đủ thuốc dự phòng lây truyền HIV cho phụ nữ mang thai nhiễm HIV và trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV…

Các thời điểm lây truyền vi-rút HIV cho con

Phụ nữ mang thai nhiễm HIV có thể lây truyền vi-rút cho con qua 3 giai đoạn:

Trong thời kỳ mang thai: Vi-rút HIV từ máu của mẹ qua nhau thai để vào cơ thể thai nhi. Sự lây truyền HIV trong thời kỳ mang thai có thể xảy ra sớm ngay khi thai nhi mới được 8 tuần tuổi và có thể kéo dài trong suốt thai kỳ. Có khoảng 17-25% trẻ sơ sinh có khả năng lây nhiễm HIV từ giai đoạn này.

Trong khi sinh: HIV lây từ các dịch và máu của mẹ nhiễm HIV vào cơ thể trẻ. Khoảng 50-60% trẻ em bị lây truyền HIV trong giai đoạn này. Đồng thời, nguy cơ lây truyền HIV từ mẹ sang con trong khi sinh sẽ tăng lên trong trường hợp đẻ khó, chuyển dạ kéo dài, phần mềm của người mẹ bị dập nát, thai bị xây xước, sang chấn...

Khi cho con bú: Cho dù số lượng vi-rút HIV trong sữa mẹ không cao nhưng HIV có thể lây qua sữa mẹ hoặc các vết nứt, trầy xước ở núm vú mẹ sang cơ thể trẻ. Khoảng 20-30% trẻ bị lây nhiễm HIV ở giai đoạn bú mẹ. Tỷ lệ lây nhiễm tùy thuộc vào thời gian và cách nuôi con bằng sữa mẹ.

Do đó, xét nghiệm phát hiện sớm tình trạng nhiễm HIV ở phụ nữ mang thai để áp dụng các biện pháp can thiệp dự phòng là rất quan trọng, nhằm giúp phụ nữ mang thai nhiễm HIV tự quyết định các vấn đề về sinh con, về thực hiện các biện pháp dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con; giúp phụ nữ mang thai chưa nhiễm HIV biết về HIV, về xét nghiệm HIV, về dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con...; giúp phụ nữ mang thai thực hiện các hành vi an toàn để làm giảm nguy cơ lây truyền HIV cho mình và cho con...

Không có HIV ở mẹ - Không lây truyền HIV cho con!

Thùy Dương